درز انقباض (جمع شدگی) بتن چیست؟

هنگام اجرای بتن یکی از مشکلات عمده ترک خوردن آن در قسمت درزها می باشد. برای جلوگیری از این امر درز انقباض (جمع شدگی) بتن قرار داده می ‌شود تا بتواند از ترک خوردن بتن جلوگیری به عمل بیاورد. البته یکی از عواملی که می ‌تواند از جمع شدگی بتن و در نتیجه آن ترک خوردن بتن جلوگیری نماید، استفاده به جا و مناسب از میلگرد می باشد. زیرا میلگردها می توانند مشکلات ناشی از جمع شدگی را تحمل کنند. در این صورت نیازی به درزهای انقباضی نیست و میتوان از همین میلگردها برای جلوگیری از ترک های بتن استفاده نمود.

به طور کلی برای ایجاد درز انقباض (جمع شدگی) بتن از قبل محل ‌ها و نواحی مختلفی که ترک های بتن می ‌توانند در آنجا ایجاد بشوند در نظر گرفته می شود. به نوعی این مکان ها محتمل ترین نواحی برای ایجاد ترک های بتن هستند و در صورت ایجاد درز انقباض (جمع شدگی) بتن میتوان از ایجاد ترک بتن پیشگیری نمود. در صورتیکه این نواحی به درستی تشخیص داده نشوند و یا فاصله بین درز انقباض (جمع شدگی) بتن رعایت نشود، ترک های بتنی در نواحی نامشخصی ایجاد خواهد شد. با تعبیه درزهای انقباض، منطقه های ضعیف تشکیل خواهد شد که ترک های بتن در آن محل ها شکل خواهند گرفت. برای ایجاد درز انقباض (جمع شدگی) بتن موارد بسیاری وجود دارد که باید آنها را به دقت رعایت نمود که در ادامه این مقاله به آنها خواهیم پرداخت.

ایجاد درز انقباض (جمع شدگی) بتن

برای تعبیه درز انقباض (جمع شدگی) بتن وسیله ای وجود دارد که به آن لبه زن گفته می شود. این وسیله به صورت دستی قابل استفاده است. از وسیله دیگری که میتوان از آن برای این امر استفاده نمود اره ماشینی می باشد که البته زمان برش با استفاده از این وسیله باید هنگامی باشد که بتن کاملاً سفت و سخت شده باشد. در صورتی که زمان مناسبی برای برش در نظر گرفته نشده باشد سنگدانه های موجود در بتن جابه ‌جا خواهند شد که در این صورت استحکام بتن با مشکل روبرو می شود.

برای ایجاد درز انقباض (جمع شدگی) بتن های تازه میتوان از نوار های چوبی، پلاستیکی و یا فلزی استفاده کرد. برای نصب این نوار ها به وسیله دستگاه شیار زن و یا ماله، باید شیاری ایجاد شود و این نوارها را در آن می گذارند. پس از ایجاد چنین شیاری باید نسبت به پر کردن آن اقدام نمود. این عمل به وسیله درزگیر انجام‌ می شود. مزیت پر کردن درزها این است که لبه های بتنی درزها از نظر رفت و آمد ها کاملاً محافظت شده و مشکلی برای آنها به وجود نخواهد آمد.

رعایت فاصله

هنگام اجرای درز انقباض (جمع شدگی) بتن باید فاصله بین آنها را رعایت کرد. این فاصله باید حدود ۲۴ الی ۳۶ برابر ضخامت دال ها باشد. البته رعایت نمودن این میزان فاصله با مواد موجود در بتن نیز مرتبط است. این فاصله ها به اندازه دانه بندی، اسلامپ، بافت های سطح سنگدانه، نوع سیمان، عیار سیمان، نسبت میزان آب به سیمان و… بستگی دارد.

نکته دیگر در خصوص اجرای درز انقباض، انتقال بار و رعایت اصول آن می باشد. برای این امر متخصصان هنگام اجرا باید در محل درزها از میلگرد یا داول استفاده کنند که بهترین ناحیه استفاده آن وسط ضخامت دال می باشد. نکته مهم دیگر در این خصوص نحوه قرارگیری میلگرد است و باید توجه نمود که میلگرد به قسمت بتن پیوستگی نداشته باشد.

نکات دیگر در خصوص اجرای درز انقباض (جمع شدگی) بتن

برای متراکم کردن سطح دال های بتن از دستگاه های ویبره میتوان استفاده نمود. ولی در صورتیکه سطوح بتنی وسیع باشند بهتر است از تیر فولادی استفاده نمود که روی آن دستگاه ویبره متصل شده است. در این صورت دستگاه بتواند به بهترین نحو ممکن عملیات تراکم سطح بتن را به انجام برساند.

روش نواری یک روش مرسوم برای ساخت دال می باشد. به این صورت متخصصان در ابتدا قسمت عرضی نوار را به قسمت های طولی مختلف تقسیم بندی می ‌کنند و سپس قالب ها را نصب می نمایند. پس از آن بتن را به صورت قسمت های یک درمیان می ریزند. پس از اتمام عمل بتن ریزی نسبت به باز کردن قالب اقدام کرده و نوار های دیگری که به وسیله بتن پر نشده اند را با بتن پر می نمایند. در اصل درز های انقباضی در فاصله بین این نوارها اجرا خواهند شد.

توصیه مهم

یک توصیه مهم هنگام اجرای درز انقباض این است که تا وقتی که بتن تازه است نسبت به ایجاد درز انقباض اقدام شود. زیرا در صورتی که بتن سفت و سخت شود اجرای درز به مراتب سخت تر خواهد شد. باید از وسیله هایی مانند اره برقی برای اجرای درز استفاده نمود. برای اجرا هنگامی که بتن کاملاً تازه است باید در قسمت درز از نوار چوبی یا فلزی استفاده نمود. در صورتیکه بتن سخت و سفت شود با وجود این که عملیات ایجاد درز به سختی انجام می شود، ولی میتوان برای جلوگیری از جمع شدگی که ناشی از خشک شدن است آن را اجرا نمود.

برای بهتر اجرا نمودن درزها بهتر است این محل ها با ترکیبات مناسبی پر شوند تا به بتن و دال ها هیچگونه آسیبی نرسد. بهتر است بدانید این ترکیبات می توانند موادی مانند ماسه های سیلیسی، ملات سیمان و همچنین نسبت بسیار مناسب و البته کم آب به سیمان باشد. اگر بتن خمیری باشد می توان برای جمع شدگی بتن از این مواد پر کننده با ترکیبات نام برده شده استفاده نمود.

مصالح مورد استفاده در درز های ساختمانی

مصالحی که در درز های انقباض بتن ها برای جلوگیری از جمع شدگی بتن استفاده می شود می تواند موارد مختلفی باشد. این مواد از ترکیبات مختلفی ساخته شده اند که هر کدام قابلیت های خاص خود را دارند.

به طور مثال مواد پر کننده درز های انقباضی از اجناسی مانند لاستیک، الیاف های گیاهی، ترکیبات مربوط به آسفالت، چوب پنبه ها و… می باشند. این مواد به صورت تصادفی انتخاب نشده اند و دلایل انتخاب آنها ویژگی هایی است که دارند. دوام بالا یکی از ویژگی های مهم این مواد می باشد که در نتیجه به دوام بالای بتن نهایی نیز خواهد انجامید.

نکته دیگر در خصوص این مواد شکل گیری و یا قابلیت جاگیری آن ها در داخل درز ها می باشد. ارتجاعی بودن و متصل نشدن به صورت محکم با درز ها نیز از نکات قابد توجهی است که باید به آن ها توجه نمود.